Güroymak Camii

İlçe merkezindeki caminin kitabesine göre 1316 /1898 tarihinde yapılmıştır. Yapı, enlemesine dikdörtgen planlı olup üzeri düz tavan ve meyilli çatıyla örtülüdür.

         Kalender Baba Kümbeti          
Güroymak ilçe merkezinde, Selçuklu Mezarlığı içindedir.Asıl kimliği bilinmeyen Kalender Baba ismini yöre halkı vermiştir. Giriş kapısı üzerindeki kitabeden 689 / 1299 tarih okunabilmektedir.1970’ lerde Vakıflar Genel Müdürlüğü'nce tamir edilmiştir. Yapıda Ahlat taşı kullanılmıştır. Kümbet Ahlat’taki Şirin Hatun-Boğatay Aka ve Alimoğlu kümbetleri ile benzer planlama içindedir. İki katlı olan kümbetin silindirik gövdesi kare oturtmalık üzerinde yükselmektedir. Kümbetin üzeri dıştan konik külahla örtülmüştür.  

 Köyleri (ESKİ ADLARIYLA BİRLİKTE)

  GÜROYMAK COĞRAFİ YAPISI    İlçenin coğrafi özelliği çeşitlilik gösterir. Güroymak İlçesi, Doğu Anadolu Bölgesinde Yukarı Murat havzasının doğusuyla Van Gölü’nün batısında Muş Ovası’nın doğu ucunda yer alır. Doğu-Batı istikametinde uzanan iki dağ sırasının arasında ovada yer alan ilçe nispi bir çukurluk alan yer almaktadır. Bu yüzden Nahiyelik iken adı Çukur olmuştur.İlçenin doğusunda yer alan Nemrut Dağı ve etekleri özellikle batıya doğru uzanarak İlçenin kuzeyini çevirir. Güneyde Yer alan Kilhar Dağı ise Doğu Torosların uzantısı olup, İlçeni batısına doğru hafif bir eğimle ovaya uzanır.İlçenin Nemrut Dağı kraterinden etkilenmesi sonucu sıcak su kaynakları ve diğer kar suyuna dayalı hayli gür doğal su kaynakları vardır.İlçe Merkezinin Kümbet mevkiinden bir göl halinde kaynayan su bir dere halinde batıya uzanarak Germav bölgesinin kaynakları ile birleşip Karasu Nehrinin başlangıcını oluşturur. Bu nedenle İlçenin batı kısmındaki ovalık alan yarı bataklık ve sazlık bir yapı gösterir.İlçenin Taşüstü, Çayarası ve Yemişveren Köylerinden de bol sulu pınarlar kaynayıp ovaya akar. Karların erimesiyle birlikte Aşağı kolbaşı Köyü güneyinden de güçlü bir dere İlçe Merkezinden geçerek akmaktadır. 

 GÜROYMAK İKLİMİ

İlçenin İklim yapısı genelde Bitlis İlinin Akdeniz kara iklimi geçiş özelliğine benzemekle beraber önemli değişiklikler gösterir. Kışları ve baharları özellikle yoğun sis nedeniyle güneşli gün sayısı azdır. İlçenin doğusundaki Rahva düzlüğü doğal bir rüzgâr koridoru olduğu için büyük tipi ve fırtınalara sahne olur. Kışlar soğuk ve yoğun kar yağışlı baharlar ise yağmurlu geçer. Yazlar kısa ve ılık bir özellik gösterir.İlçenin yüksek yerlerinde yetişen meşe ve kavak ağaçları tahrip edilip kesildiğinden dağlık arazisi çıplak, seyrek çalılarla kaplı otlaklıklar niteliğindedir. Ovadaki eski ormanlar tahrip olmuş yerinde sellerle kaplı bozkır mahiyetinde bir arazi yapısı ortaya çıkmıştır. İlçenin deniz seviyesinden yüksekliği 1320 metre, köyler ile birlikte yüz ölçümü 650 km2 dir. 

İLÇE NÜFUSU
Güroymak Merkez Nüfusu : 22.521
Gölbaşı Beldesi : 7.068
Günkıýrı Beldesi : 5.152
Köylerde : 13.386
GENEL TOPLAM : 48.118 

İLÇE HALKININ GEÇIM KAYNAKLARI   
İlçede sosyal ve ekonomik hayatta tarımın önemli bir yeri vardır. Halkın geçim kaynağı büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Tarım potansiyelinin büyük bir kısmını hububat yem bitkileri, tütün, kısmen pancar ile sebze oluşturmaktadır. İlçede bitkisel üretim durumu sırasıyla tarla ürünleri, sebze ve meyve bitkileri olarak 3 grupta toplanır. Geniş tarım alanlarında genelde kuru şartlarda yapılan tarla ziraatı tarımı içerisinde birinci sırayı buğday, ikinci sırayı yem bitkileri, tütün ve şeker pancarı yetiştiriciliği takip eder.Bunun dışında hayvancılığın geniş çapta olması dolayısıyla yem bitkileri üretimi her geçen yıl artmaktadır.Bunların dışında küçük çapta sebze ve meyve üretimi yapılmaktadır. İlçede sebzecilikle uğraşan çiftçilerin sebze genelde aile ihtiyacına yönelik olmasına rağmen bazı köylerde mahalli pazara yönelik olarak yapılmaktadır. İklim koşulları bazı yıllar üretimi sınırlayıcı olmasına rağmen meyve sahaları daha ziyade don olaylarından fazla etkilenmeyen kesimlerde yapılmaktadır.meyve olarak ceviz başta gelmek üzere elma, armut ve erik üretilmektedir. Özellikle ceviz üretimi diğer meyvelere oranla daha fazla yapılmaktadır.Yaklaşık olarak ilçede 200.000 dekar tarım, 157.900 dekar çayır – mera, 260.000 dekar orman ve çalılık, 32.050 dekar tarıma elverişsiz olmak üzere toplam 650.000 dekar arazi olduğu tahmin edilmektedir. Tarım arazisinin 100.000 dekarı hububat, 61.000 dekarı yem bitkileri, 14.000 dekarı tütün, 15600 dekarı sebze ve 9.000 dekarı şeker pancarı oluşturmaktadır. Yaklaşık 400 dekarlık alanda meyvecilik yapılmaktadır.Hayvancılık alanında; yaklaşık 12.500 büyükbaş hayvan bulunmakta ve bunun 1.000 başı saf kültür, 1.500 başı kültür melezi, 6.800 başı ise yerli hayvandır. Küçükbaş hayvan varlığı 100.000 adet olup bunun 85.000’i koyun (yerli ve diğer) ve 15.000 başı kıl keçisidir. Ayrıca 3.200 baş manda ve 600 baş tek tırnaklı hayvan olduğu tahmin edilmektedir. İlçe sınırları içerisinde bulunan su kaynakları tatlı su özelliğini taşıdığından yapılan tahliller sonucunda balık yetiştiriciliği açısından oldukça elverişli olduğu tespit edilmiştir. 40.000 adet Kümes Hayvanı ve 1.500 adet arılı kovan bulunmaktadır. 

İLÇENİN EKONOMİSİ

Çevrede sanayi ve endüstriyel gelişme yok denecek kadar azdır. Gelir kaynakları tarım ve hayvancılıktır. Kış ayının uzun ve sert geçmesinden dolayı işsizlik oranı yüksektir. Mevcut alanın %40’ı tarıma elverişsiz alan, %29’u Ormanlık, çalılık, çayır ve mera, %31’i tarım alanıdır. Verimim artırılması için tekniksel uygulama çok azdır. El sanatları fazla yaygın değildir. Bazıları kamış ve çuhadan hasır dokumaktadır. Demircilik ve marangozculuk yaygındır.İşsizlik nedeniyle genelde halk çalışmak için büyük şehirlere gitmektedir. Tarım ürünleri olarak tütün, şekerpancar,soğan patates vb ürünler yetiştirilmektedir